Wylinka ptasznika – wszystko, co musisz wiedzieć o procesie linienia

Wylinka u ptaszników – jak rośnie pająk?

Ptaszniki, podobnie jak inne stawonogi mają ciało pokryte swoistego rodzaju „pancerzem”. Pancerz idealnie przypominający żywego ptasznika, który możecie położyć sobie na półce obok terrarium ptasznika i go podziwiać lub straszyć nim gości to właśnie opisywana w tym artykule WYLINKA. Potoczna wylinka, czyli proces linienia to naturalne zjawisko pozwalające ptasznikom na wzrost i regenerację. Hodowane przez nas pająki mają sztywny egzoszkielet, który nie rośnie wraz z rozwojem ciała pająka znajdującym się pod nim. To znaczy, że pająk żeby docelowo zmienić swój rozmiar musi zrzucić „starą skórę” by w tym miejscu mogła pojawić się nowa odświeżona, zrekonstruowana i przede wszystkim większa jej forma. Wylinka to nie tylko sposób na wzrost, ale też okazja do regeneracji – wraz z wylinką ptaszniki odświeżają utracone włoski parzące na odwłoku. Posiadają także zdolność do regeneracji odnóży – jeśli przypadkowo uszkodziłeś odnóże swojemu pająkowi w wyniku czego odnóże zostało odrzucone - prawdopodobnie z kolejną wylinką zostanie ono odbudowane. Proces ten jest niezwykle wymagający energetycznie i ryzykowny – każde linienie to dla ptasznika „walka o przetrwanie”. 

W tym artykule dowiesz się, jak przebiega wylinka, jak często występuje i jak pomóc ptasznikowi bezpiecznie przez nią przejść.

Monocentropus balfouri świeżo po wylince

Jak często ptaszniki linieją? Poznaj cykl linienia u różnych gatunków

Częstotliwość linienia ptaszników zależy od ich wieku, gatunku i warunków hodowlanych. 

Przy zachowaniu odpowiednich warunków hodowlanych względem danego gatunku młode ptaszniki (w stadium od L1 do ~L5) rosną stosunkowo szybko i linieją nawet co 3-8 tygodni. Należy jednak mieć na uwadze, że im pająk starszy, tym odstępy między wylinkami się wydłużają. Przykładowo dorosłe samice mogą mieć wylinkę nawet raz na 2 lata – w takim tempie np. liniała u nas samica z gatunku Grammostola pulchra. Jesteśmy również pewni, że znalazłby się ktoś u kogo wylinka u dużej, dorosłej samicy odbywała się jeszcze rzadziej. 

Na tempo wzrostu ptaszników ogromny wpływ ma temperatura i ilość pokarmu jaką dostarczamy pająkowi. W cieplejszym środowisku metabolizm pająka przyspiesza, co skraca czas między wylinkami. Należy jednak pamiętać, że nadmierne przyspieszanie wzrostu pająka skraca jego życie.

Wylinka u dorosłego samca ptasznika! To może się zdarzyć!

Ciekawostką w aspekcie wylinki jest fakt, że samce ptaszników linieją do momentu uzyskania dorosłości – czyli do wylinki, po której na ich ciele pojawiają się bulbusy i u niektórych gatunków dodatkowo haki na odnóżach. Taka wylinka u samca ptasznika jest teoretycznie ostatnią w jego życiu – od tego momentu po uprzednim napełnieniu się jest on gotowy do rozrodu. Jednak w rzeczywistości zdarza się, że dorosły samiec ponownie postanawia przejść proces wylinki – jest to zjawisko niezwykle rzadkie i uznawane raczej za anomalię. Zazwyczaj przebiega to w taki sposób, że taka wylinka jest nieudana – a samiec pada podczas jej przechodzenia lub chwilę po. Niemniej jednak dla hodowców jest to ciekawe doświadczenie więc jeśli wydarzy się to u Ciebie podziel się szczegółami na forach tematycznych. 

Jak rozpoznać, że ptasznik przygotowuje się do linienia? Kluczowe objawy

Zanim ptasznik zacznie linieć możecie zaobserwować kilka ciekawych, charakterystycznych objawów. Na kilka dni lub nawet tygodni przed wylinką pająk staje się mniej aktywny, jego apetyt maleje, a jego ciało ciemnieje, matowieje. To początkowy znak, że pod starym pancerzem formuje się już nowy. Bardzo ciekawym zjawiskiem u ptaszników, które mają wyczesane włoski parzące z odwłoka jest wyraźnie widoczny ciemny, fioletowy, świecący kawałek naskórka – nazywany potocznie lusterkiem. 

Zmiany najczęściej następują również w wystroju samego terrarium dla ptasznika. Gatunki nadrzewne najczęściej barykadują się w swoich pajęczynowych gniazdach za korą lub zamykają się w środku jeśli w terrarium jest tuba korkowa. Gatunki naziemne potrafią przekopywać podłoże i zaklejać pajęczyną wymieszaną z włóknem kokosowym gniazda do swoich kryjówek. Gatunki podziemne najczęściej zamykają swoje tunele kilkoma warstwami gęstej pajęczyny. 

Znaczącym, końcowym sygnałem jest przygotowanie hamaka, dywanu do linienia. Pająki przygotowują przestrzeń pokrytą pajęczyną, na której już wkrótce rozpoczną proces wylinki. Bardzo ciekawe zachowanie można zaobserwować u pająków z rodzaju Theraphosa – np. Theraphosa blondi, która przed wylinką swoją pajęczynową matę pokrywa ekstremalnie gęsto włoskami parzącymi – ma to odstraszać potencjalnych agresorów, którzy mogliby zaatakować bezbronnego liniejącego pająka.

Ostatnim krokiem w procesie linienia jest obrócenie się pająka „do góry nogami”. Dla wielu początkujących hodowców jest to niepokojący widok jednak jest to zupełnie normalne! Jest to naturalna część procesu wylinki i w tej fazie absolutnie nie wolno przeszkadzać pająkowi – rozpoczyna się wylinka! 

Jak wygląda proces wylinki i ile trwa?

Po omówionym wcześniej przewróceniu się na grzbiet rozpoczyna się właściwy proces linienia. W tej pozycji pająk pozostaje przez dłuższy czas nieruchomy, a w jego ciele zachodzą skomplikowane procesy. Mówiąc krótko i nieskomplikowanie - pod wpływem specjalnego płynu stary pancerz pęka, a ptasznik powoli wydostaje się z niego, poruszając odnóżami i wypychając starą skórę nad siebie.

Cały proces może trwać od kilkunastu minut do kilku godzin, w zależności od wielkości pająka. W naszej karierze wylinka najdłużej trwała aż dwa dni! Po zrzuceniu wylinki nowy pancerz jest jeszcze miękki i podatny na uszkodzenia. W międzyczasie ptasznik pompuje limfę do odnóży, aby nadać im odpowiedni kształt, a następnie odwraca się do naturalnej pozycji „na nogi” i odpoczywa, czekając, aż pancerz stwardnieje.

Co robić, gdy ptasznik linieje? Zasady przygotowania się do wylinki

Gdy zauważysz, że ptasznik rozpoczął linienie, przede wszystkim zachowaj spokój i nie ingeruj w terrarium. Wiemy z doświadczenia, że wylinka wzbudza w hodowcach duży przypływ euforii jednak musicie wytrzymać – w końcu terrarystyka to nauka cierpliwości. 

Podczas wylinki najważniejsze jest, aby nie przeszkadzać pająkowi. Nie dotykaj go, nie przenoś i nie próbuj pomagać w zrzucaniu starego oskórka a już na pewno nie obracaj go! Każda ingerencja może skończyć się uszkodzeniem odnóży lub nawet śmiercią ptasznika.

Miejsce po odrzuconym odnóżu i odnóże, które pozostało we wnętrzu wylinki

Jednak żeby wylinka przebiegła bez najmniejszych problemów dobrze jest się odpowiednio do niej przygotować zanim się rozpocznie. 

Podstawowa zasada to utrzymanie stałej wilgotności (optymalna dla większości występujących w hodowli gatunków to ~70-80%). Należy pamiętać, że przesuszenie ptasznika grozi nieudaną wylinką lub nawet jej zatrzymaniem! Nie można jednak nadmiernie przesadzać z wilgotnością bo jej nadmierna wartość może spowodować pojawienie się pleśni czy grzybów nawet bezpośrednio na świeżo wyliniałym pająku. 

Totalnie pokryty pleśnią pająk, który padł od razu po wylince

Bardzo ważne jest usunięcie z otoczenia pająka wszystkich owadów – takich jak świerszcze, karaczany, mączniki czy drewnojady. W trakcie wylinki jak i bezpośrednio po tym procesie pająk nie posiada twardego pancerza i dodatkowo jest bezbronny. W tym momencie sam staje się świetną okazją do pogryzania przez owady – szukają one w terrarium pokarmu i wilgoci.

Światło nie przeszkadza pająkowi w wylince więc jeśli używasz oświetlenia LED nie musisz go wyłączać – warto jednak wstrzymać się z hałasami, głośniki dudniące głośną muzyką wywołują sporo drgań, które mogą niepotrzebnie stresować pająka.

Ptasznik po wylince – jak opiekować się pająkiem?

Nowy pancerz twardnieje przez kilka dni. W tym czasie ptasznik jest bardzo wrażliwy, dlatego nie powinno się go dotykać ani karmić. Warto pamiętać, że pająk jest zwierzęciem, które jest odporne na dłuższe braki pokarmu dlatego dla bezpieczeństwa pierwszy posiłek proponujemy podać dopiero po 4-7 dniach u młodych osobników lub po nawet 2 tygodniach u dorosłych. Oczywiście to wartości umowne jednak my wolimy nakarmić pająka nieco później niż stresować się, że np. uszkodził sobie pazury jadowe. Warto zwrócić uwagę na kolor pazurów jadowych waszego pająka - po wylince mogą być białe, czerwone, bordowe by docelowo stać się czarne - wtedy jest odpowiedni moment na podawane owadów.

Jeszcze niestwardniałe pazury jadowe u Avicularia

Co zrobić z wylinką ptasznika?

Ciekawostka – jeśli nie zależy Ci na swoistego rodzaju trofeum na półce, które będzie cieszyć oko Twoje lub Twoich gości możesz wylinkę na trochę pozostawić w terrarium. Świeżo zrzucona skóra posiada sporo wilgoci, którą pająki odzyskują. Można to fajnie zaobserwować np. u większych gatunków ptaszników naziemnych – wygląda to tak jakby próbowały zjeść zrzuconą skórę. Po takim zabiegu jest ona najczęściej mocno zniszczona. 

Świeża wylinka dorosłej samicy Acanthoscurria geniculata

Wylinka to również idealny materiał do określenia ze 100% pewnością płci pająka. Jeśli Ci na tym zależy szukaj czego trzeba we wnętrzu odwłoka – więcej o procesie sprawdzania płci w osobnym artykule.

Wnętrze odwłoka i idealnie widoczna spermateka u dorosłej samicy Acanthoscurria geniculata

Wylinka ptasznika – najczęstsze pytania (FAQ)

1. Jak rozpoznać, że ptasznik szykuje się do wylinki?
   
   Pająk staje się osowiały, posiada mniejszy apetyt, jego kolory matowieją – często dodatkowo szykuje sobie schronienie. 
   
   
2. Ile trwa wylinka u ptasznika?
   
   W zależności od rozmiaru od kilkunastu minut do nawet dwóch dni.
   
   
3. Czy można dotykać ptasznika podczas i po wylince?
   
   NIE! Jest on wtedy delikatny, bezbronny i podatny na uszkodzenia mechaniczne.
   
   
4. Co zrobić, jeśli ptasznik ma problemy z wylinką?
   
   W większości przypadków nieudana wylinka kończy się dla ptasznika śmiercią. Jeśli natomiast w wylince pozostało np. jedno odnóże – można je mechanicznie usunąć lub poczekać jak ptasznik zrobi to sam.
   
   
5. Jak przygotować terrarium przed wylinką ptasznika?
   
   Zadbaj o porządek – usuń resztki pokarmu, pleśń czy grzyby. Utrzymuj temperaturę i wilgotność na odpowiednim dla Twojego gatunku poziomie. Usuń niezjedzone owady z terrarium!
   
   
6. Czy ptasznik je przed wylinką?
   
   Najczęściej wraz ze zbliżającą się wylinką pająk zaczyna odmawiać pokarmu – jest to idealny moment żeby mu się przyjrzeć bliżej.  W przypadku stwierdzenia nadchodzącej wylinki usuń wszystkie owady z terrarium.
   
   
7. Jak często ptaszniki przechodzą wylinkę?
   
   Nie da się krótko odpowiedzieć na to pytanie. Częstotliwość jest zmienna w zależności od gatunku, jego rozmiaru, warunków hodowli, temperatury i ilości pokarmu jaką podajesz swojemu pająkowi.
   
   
8. Czy wylinka jest niebezpieczna dla ptasznika?
   
   TAK! Życie pająka jest w Twoich rękach więc jeśli nie przygotujesz ptasznikowi odpowiednich warunków wylinka może być dla niego niebezpieczna.
   
   
9. Jak dbać o ptasznika po wylince?
   
   Zadbaj o odpowiednią wilgotność i nie podawaj pokarmu przez kilka dni – pazury jadowe twojego pająka muszą stwardnieć (po wylince mają kolor bordowy a muszą być czarne)
   
   
10. Jak przechowywać wylinkę po ptaszniku?
    
    Po uprzednim wysuszeniu proponujemy przechowywać skórę w jakimś pojemniku. Położona bezpośrednio na półce gromadzi sporo kurzu, którego nie da się usunąć bez jej uszkodzenia.

Wylinka Poecilotheria rufilata